Năm 1976, đội sản xuất Tiên Phong, làng chài trên đảo nhỏ phía Nam.

Đúng lúc thủy triều rút, các xã viên đang hối hả cào bùn biển ngập nước thành từng đống, chuẩn bị cho việc phơi muối sau đó.

Đội trưởng đội sản xuất Từ Thủy Sinh vội vã dẫn vợ chồng bác sĩ chân đất (chỉ những người làm y tế ở nông thôn ngày xưa, không có bằng cấp chính quy) chạy về phía nhà họ Ngưu.

Chẳng bao lâu sau, vợ bác sĩ từ nhà họ Ngưu đi ra, đến bên khúc đường ray sắt treo ngang làng, nhặt lấy một vỏ sò, gõ “keng keng keng” bảy tám cái.

Trong làng chỉ có nhà đội trưởng là có đồng hồ báo thức to bằng bàn tay, còn lại mọi người đều dựa vào tiếng gõ đường ray này để biết giờ lên xuống đồng.

Vợ bác sĩ hạ giọng thì thầm với mấy nàng dâu và mấy bà lão trong làng:

“Nhà họ Ngưu đòi chia nhà, chọc giận đến mức Từ lão thái tức chết rồi!”
Chuyện này đâu thể xem thường, Từ lão thái có địa vị rất cao trong làng chài, bởi khu nghĩa địa công cộng của làng năm xưa chính là do cụ cố biết phong thủy của bà tìm ra. Tổ tiên dân làng đời đời đều ghi nhớ ân tình nhà họ Từ.

Khi còn trẻ, bà gả về nhà họ Ngưu, ai cũng bảo là “hạ giá lấy chồng”.

Chỉ tiếc giờ đây chủ trương bài trừ mê tín phong kiến, ngôi miếu trên trấn cũng bị thay đổi thành câu lạc bộ công nhân, tuyệt kỹ xem phong thủy của nhà họ Từ chẳng còn đất dụng võ nữa.

Thế nhưng địa vị của bà cụ vẫn còn, vì bà chính là cô ruột của đội trưởng đội sản xuất.

Không ít nhà có chút giao tình với nhà họ Ngưu liền dặn con dâu hoặc con gái về nấu cơm, còn mình thì nhanh chân sang nhà họ Ngưu xem tình hình.

Cũng có người đơn thuần là muốn hóng chuyện nên kéo nhau đi xem náo nhiệt.
Nhà họ Ngưu có ba người con trai, từ lớn đến nhỏ là Ngưu Tiến Thương, Ngưu Tiến Bằng và Ngưu Tiến Gia. Lúc này cả ba người đứng người ngồi xổm trong sân, im lặng rít từng hơi thuốc lá.

Người anh cả bực bội trách người em thứ hai:

“Cũng tại các cậu đòi chia nhà, giờ thì hay rồi, làm mẹ tức đến phát bệnh đấy!”

Vợ của người em thứ hai là Diêu Hồng Hà, tay trái tay phải đang cầm tay hai cô con gái nhỏ, vừa nước mắt ngắn dài vừa kể lể:

“Mẹ thiên vị lắm! Ngày thường hầu hạ mẹ nhiều nhất là nhà em, mà có chút lợi lộc gì mẹ đều nghĩ cho anh cả với chú ba.”

“Không nói đâu xa, năm ngoái mẹ vì giúp chú ba cưới vợ mà vay nợ, túng thiếu đến mức phải xin thư giới thiệu từ đội sản xuất để lên huyện ăn xin, bị xe tông gãy cả chân. Chị dâu thì ngày nào cũng bảo mình yếu, nằm bẹp mấy tháng trời, người hầu hạ mẹ ăn uống, đi vệ sinh đều là em.”
“Lúc mẹ chữa bệnh cần tiền, lẽ ra ba nhà phải góp chung, nhưng mẹ không lấy của hai nhà kia, nhất quyết bắt chồng em chi tiền, nói chú ba mới cưới còn khó khăn, chưa có tiền riêng, lại bảo anh cả phải nuôi hai đứa con trai nên gánh nặng lớn. Trên đời này có lý lẽ nào như thế chứ?”

Diêu Hồng Hà lau nước mắt, nghẹn ngào nói tiếp:

“Bỏ tiền bỏ sức là nhà em, mà tiền bồi thường cuối cùng lại đưa hết cho chú ba. Ít nhất tiền thuốc thang phải trả lại cho nhà em chứ. Đó là tiền học năm sau của Đại Nữu đấy!”

Ngưu Tiến Gia, con út, giọng trầm thấp mở miệng:

“Chị dâu à, người trong nhà mà tính toán chi li như thế thì còn gì là tình nghĩa nữa.”

Diêu Hồng Hà khản giọng nói:

“Dù sao nếu mẹ không sao, em cũng vẫn muốn chia nhà. Dù có chết em cũng phải chia, sống như thế này em không chịu nổi nữa.”

Ngưu Tiến Thương và Ngưu Tiến Gia đồng loạt nhìn về phía Ngưu Tiến Bằng, ánh mắt rõ ràng mang hàm ý còn không mau quản vợ mày đi, cưới vào cửa rồi chỉ biết phá nát nhà họ Ngưu.

Diêu Hồng Hà cũng trừng mắt lườm chồng, nghẹn ngào tiếp tục kể khổ trước mặt dân làng đang vây xem:

"Một nhà có nhiều anh em, người bỏ công sức nhiều nhất, hiếu thuận nhất lại là người không được yêu thương, chẳng phải đang bắt nạt người thật thà hay sao?"

Dân làng xung quanh rì rầm bàn tán. Có người lẩm bẩm:

“Cây to rồi thì cũng phải phân nhánh, cưới vợ rồi đương nhiên nên ra riêng, làm dâu mà đòi chia nhà cũng chẳng có gì sai.”